Prasasti Wwahan

Dari Wikipedia bahasa Indonesia, ensiklopedia bebas

Prasasti Wwahan, disebut juga Prasasti Bandaralim ditemukan dusun Bandaralim, Demangan, Kecamatan Tanjung Anom, Nganjuk. Prasasti berbahan batu andesit dengan panjang batunya 188 cm dan lebarnya 85 cm serta tebalnya 17 cm. Bagian sisi depan yang rata menampakkan bekas-bekas tulisan sebanyak 39 baris; di bagian atas ada gambar atau simbol yang kurang jelas dan di bawahnya bertulis:

Tulisan selanjutnya hampir tak terbaca, bagian sisi belakang sebagian tampak tulisannya dan sebagian lagi hilang; jumlah barisnya hampir sama dengan bagian sisi depan. Data penting yang dapat diketahui ialah dari tulisan di sisi belakang pada baris ke 12 yang terbaca:

Dari angka tahun dan tempat keratonnya, dapatlah diduga bahwa prasasti ini dibuat atas titah Raja Makutawangsawardhana Anantawikramotunga dewa. Prasasti ini sangat penting karena merupakan salah satu dari sedikit prasasti yang dikeluarkan oleh Makutawangsawardhana.


Isi Prasasti[sunting | sunting sumber]

Aksara yang dituliskan pada sisi depan sudah tidak terbaca dikarenakan kondisi prasasti yang sudah aus. Saat ini sisi depan sudah rata dengan jejak-jejak aksara yang berupa jalur-jalur tipis yang tidak dapat dibaca ataupun dilihat dengan jelas.

Sisi Belakang

1. oṁ gaṁ bra lwa para (_ra) (pa) sa oṁ ma pāira rayi na tya kwan dadu ṅa (ṅa) ja (gya) _ lya sa _ bweŋ_ nya h pargila bha _

2. ga pasiran salaka pakaluŋku5 luṅa di _ li şu jtwa ggra (_u) _ (ṅu) juru _ ma bha pā _ (pşa) _ (ca) _ _ (gya) (r_) samarga bha rda _ na _

3. na sa ṅa ki ta srawŗta wargga haji ri wwahan tka ri pu mawuju riŋ uwaleŋ jiwa ____ rpa dāna bhawa ra _ ṅandana ma n_ _ ri n_

4. parigraha g_ di pa gi ma ni ya jam somawā_(s) way (_h) wam (ńa) ya (ṅṅah) _ ma na sa ma ra wa _ _ _ ta (gya/gra) pa ba sī (tu/ku) _ _ şa

5. (pśi/mśi) (_u) la sa nā (na/nra) pratisantāna wargga haji tka ri dlaha niŋ _laha wajra (p_) ba _ _ nā ga d(r)a prabhu kumara sě b_ nya du _gā mgu _u sta _

6. _ _ _ _ m_ hlě p ri pratisutha dwa saŋ hyaŋra_ praśasti kmi__ warg(ga) ha_ salwah _ ni pa ṅ_ na _ saŋ hyaŋ wa _ sa di

7. _ nigraha ka tu sŗ _ _ A di hi r maṅdi tapa bwāŋ mapaga Śri dwakarini(?)_ _ kra ha _ _ _ _ _ _ _ _ _ _kamuŋ hyaŋ Śrī harica

8. ṅda_ _ _ ma _ _rwwa_kṣina paścimah uttara _ _ gwa ya _narakiḥ _ _ _ _ya ddarma_ rd_ _ _ _ _ ma w_

9. ________________ ma _ _ _ _ (rra) ha tra sandyātraya yakşa rakṣasaḥ pisaca ka pu da na _ pa _ sura _

10. nra gŗ ra graha kiraṇā mahoraga _t_rikapala yamā baruṇa kuwera _ gra ma r putradewatā _ pa

11. (wci/ryi) _ ma_kāla rpa (_yi) na _ _ _ nāgarājā durgga dewi catu_śra _nakta hyaŋkālā mŗtyu ________

12. _ r riŋ ma_ bhumi mataram riŋ watugaluḥ _ ti kaŋ sakala (_i) gŗ ti (d(r)a) ramāna _ _ _ (rpa/rla) wa (na) _ _ _ mi (na) wdi _ na mi lu

13. mi su di sarwwabhuta a _ la dyě (kě) nta wā(wa) ta samaya sapa ra ma ma me ra to _ _ _ ti ka dya na _ _ _ _ ma ňňnu _ _ _ _

14. pratasti kmītan wargga haji mo(dŗa) brahmaņa mokṣa (wşa) dri __ wa wa şya _ _ dra na _ ra (ṅṅaŋ) _ _ ta _ nāŋ şa _

15. nye _ wa tya nu mu (sşa/sya/yya) pu lah a _ saŋhyaŋ rala praśasti kmitan wargga haji _ _ _ _ _ (ka/ta) (_/_ _) tya ka bhŗe _ _ pa kya nu /_

16. hyaŋ (rā)ya (nńa) lwa patiyata rawāli _ ri _ _ _ _ _ _ la _ lib u na nya ta (ru/bhu/gu) ṅa (dta/dka) n _ yya p ri mi ra da yu

17. (ne/ni) (na) (wŗah) tutu guņanya rsi/ /cattarpa/ la nya _ n_/nusukňya/ (wtwa) ka (lā/ņa) lě ma nra /dwa/ ______ di _ya70 p_71 na r ____________ rā _

18. pinehaken drā ṇa _tī kā ___75 _ta nu ya n paja ra ________

19. ḍa da ḍu _ śarjawā ya (mrě) pga ni gla ṣ (se) mpa _ ne na rā _ _ sa _ _ _ pwa _ la _ pṣya _ _ _

20. sir a twa ni dalě me ra _ daṅu hěneŋ di ṅiwaddha (gi) bha ga puṅgwa ha _ ya swananya ma ________

21. _ sa ba _ na nu _ ṣīwa twa ya _______ w_raśwa gu yya _ _ wa lā ni na _______________

22. ji _ dra rne nya ma sḍa _ _ _ _ maṅkana lawasanyā pu (ścha) ba _ mawa kra __________________

23. __________ hu la _ gi nya nugraha sarwa bhuta prabhu ________

24. _ _ pu _ _ da ri ma salya gaja pra_sti riŋ madrarŗilaŋ ha pā ca n maṅiri _ bhra _ nu _śa ________ ńa _

25. maya bhu maren ma pa(g/ga/gra)94 mara ṅke sima ṅaran sěḍwaḥ rīŋ dba wā ni na _yā n ja ja na ri wa _ ____

26. _ ka mayan maren -ū wra di srah mre da ṅki si majar nra la lṣī la ri pi jgi rya ka ta n ma _ _ /waṅśa/ na ṣa ra /ṅke/ ṣī ṅa _

27. _ kawa muka samgat ja (ṣgī/pgi) ta n mapańjī/takirrala/ /mwaŋ/ rakalagyanka wā _ _ na _ ja _ _ _ _ pa ma ra ṅti ma ja

28. _ _ _ _ _ _bha _ _ca rgge _____ na ri ma si _ _ _ pra ja _ _ nu _ kwa _ _ya ha _ya rrā ṁdi ___ ra _gga

29. _ ha ga _ _ca tu ma ba t_ ṣa wa muḥ /wargga/ /haji/ /wwahan/ /lwīrnya/ ni mga nu ja _ sa _ _śa la ma pa _ hra gra _

30. ___________ da _ _ _ so __ ha _ ha _ gga _ ta di yya _ ṣa _ _ ga r_ śa _ _ _ _ wa sa _ nu li sā ka ti kbe tra _ _ ga ma ntā __


Sisi Kanan

Aksara pada sisi kanan sudah tidak terbaca akibat aus dan kerusakan pada batu prasasti. Saat ini sisi kanan sudah rata dan halus dan sangat sulit untuk melihat jejak-jejak pahatan aksaranya.


Sisi Kiri

1. ra ra _ rmya ṣa 2. ra _ _ rpa 3. (re/ri) wdha _ _ sa 4. śrī rakā lta ṅi 5. _ _i bha ṅra 6. _ _ mu _ 7. _i ji ra ru _ 8. _ _ā sa ja 9. __________ 10. _ya (māŋ/ maŋ ga) _ 11. k_āŋ ra de jda 12. __________ 13. _ _ (gu/gra) _ 14. _ ta 15. _ra _ srā bha 16. bṣa tar u pśa 17. _ _ńa la _ 18. _ ṅi jya 19. _ ṅi _ pi 20. mā _____ 21. _ ga ma _sa _ 22. _ _ _i 23. _________ 24. ___ pa jyaŋ sa _ 25. _ rbha ja _ 26. _ṣa ma _jṣa 27. _______ śa 28. _________ 29. __________ 30. __________ 31. __________ 32. _ nu ______ 33. ________ śa 34. __________ 35. ________ _ya 36. sa ____ rā ___ 37. _________ bha 38. __________ 39. __________ 40. _________ 41. __________ 42. _______rjra 43. __________ 44. __________ 45. __________ 46. __________

Referensi[sunting | sunting sumber]

1. http://epigraphyscorner.blogspot.com/2016/03/kerajaan-mataram-sebagaimana-terbayang.html?m=1

2. Boechari. (1967). Rakryān Mahāmantri i Hino A Study on the Highest Court Dignitary of Ancient Java uo to 13th Century A.D. Dalam Melacak Sejarah Kuno Indonesia Lewat Prasasti (hal.115-134). Jakarta: Kepustakaan Populer Gramedia.

_______. (1976). Some Considerations on the Problem of the Shift of Matarām's Centre of Government from Central to East Java in the 10th Century. Dalam Melacak Sejarah Kuno Indonesia Lewat Prasasti (hal.115-134). Jakarta: Kepustakaan Populer Gramedia.

_______. (1977). Epigrafi dan Sejarah Indonesia. Dalam Melacak Sejarah Kuno Indonesia Lewat Prasasti (hal.3-28). Jakarta: Kepustakaan Populer Gramedia.

________. (1977). Manfaat Studi Bahasa dan Sastra Jawa Kuna Ditinjau dari Segi Sejarah dan Arkeologi. Dalam Melacak Sejarah Kuno Indonesia Lewat Prasasti (hal.29-61).Jakarta : Kepustakaan Populer Gramedia.

_______. (1986). Kerajaan Matarām Sebagaimana Terbayang dari Data Prasasti. Dalam Melacak Sejarah Kuno Indonesia Lewat Prasasti (hal.115-134). Jakarta: Kepustakaan Populer Gramedia.

_______. (1986). Perbanditan dalam Masyarakat Jawa Kuna. Dalam Penerbitan Ilmiah Arkeologi IV No. IV Manusia - Lingkungan Hidup - Teknologi - Sosial - Budaya - Konsepsi Metodologi, Cipanas 3-9 Maret 1986. Jakarta: Departemen Pendidikan dan Kebudayaan Pusat Penelitian Arkeologi Nasional.

_______. (1989). Satu atau Dua Dinasti di Kerajaan Matarām Kuno?. Dalam Melacak Sejarah Kuno Indonesia Lewat Prasasti (hal.115-134). Jakarta: Kepustakaan Populer Gramedia.

_______. (2012). Melacak Sejarah Kuno Indonesia Lewat Prasasti. Jakarta: Kepustakaan Populer Gramedia.

3. Brandes, J. (1913). Oud Javaansche Orkoden. Batavia: Albrecht dan Co.

4. Budiasih, Rochmah. (1996). Virataparva Sansekerta dan Bentuk-bentuk Transformasinya di Indonesia. Jakarta: Disertasi Pasca Sarjana Universitas Indonesia

5. Damais, L. Ch. (1990). Etudes D'Épigraphie Indonesienne. Paris: Ecole Francaise d'Extreme Orient.

____________. (1970). Répertoire Onomastique De L'Épigraphie Javanaise. Paris: École Française D'Éxtréme-Orient.

6. De Casparis, J.G. (1975) Indonesian Palaeography A History of Writing In Indonesia from the Beginnings to C.A.D. 1500. Leiden:E.J. Brill