Jalur kereta api Muaro Kalaban–Muaro–Pekanbaru

Jalan Kereta Api Muaro-Pekanbaru adalah apa yang dinamakan "jalan kereta api maut" yang dibangun di Indonesia di masa Perang Dunia Kedua atas perintah tentara pendudukan Jepang.

Jalan kereta api dari Muaro ke Pekanbaru di provinsi Riau dibangun pekerja paksa antara bulan September 1943 dan Agustus 1945 dalam keadaan yang mengerikan. Secara keseluruhan hampir 50 000 orang, terdiri dari romusha dan tawanan perang Belanda, bekerja, 26 000 darinya meninggal. Jalur kereta api tersebut hanya sempat digunakan satu kali.

Latar belakang

Al in 1870 had het gouvernement van Nederlands-Indië plannen gemaakt om een spoorwegnet over Sumatra aan te leggen, met als doel het binnenland te ontsluiten. Padang en Muara waren voor 1941 al per spoor verbonden. Via deze spoorweg kon men een kolenmijn in het binnenland bereiken. In de rimboe bevonden zich ook nog rijke kolenmijnen, maar deze waren nauwelijks bereikbaar.

Verkenningen voor de aanleg van een spoorweg van Muara naar Pekanbaru gaven een ongunstig beeld. Er zouden veel tunnels geboord moeten worden en tenminste drie grote spoorbruggen gebouwd. De uitkomst van het onderzoek was dat de spoorlijn niet rendabel zou zijn. De plannen verdwenen in het archief van de Nederlands-Indische Staatsspoorwegen.

Pendudukan Jepang

Na de bezetting in 1942 kwamen de plannen terecht bij de Japanse legerleiding die rekening hield met een invasie van de geallieerden op Sumatra. Deze invasie was ook gepland, maar de geallieerden hadden al het beschikbare materiaal nodig voor de landing bij Anzio in Italië. De invasie op Sumatra werd daarom uitgesteld.

In het kader van de verdediging van Sumatra vonden de Japanners een goed wegen- en spoorwegennet belangrijk. Ook de dreiging van onderzeeboten vanuit de Indische Oceaan maakte het noodzakelijk dat er op Sumatra goede transportmogelijkheden waren naar de andere kant van het eiland. Eerder hadden de Japanners op de Indische Oceaan grote verliezen geleden.

De afvoer van kolen via de haven van Padang werd als gevaarlijk beschouwd. Door een spoorweg te bouwen van Muara naar Pekanbaru, zou er een goede mogelijkheid ontstaan om kolen van de westkust van Sumatra naar de oostkust van het eiland te vervoeren. In Pekanbaru zouden de kolen dan via de rivier de Siak tot ver in het binnenland kunnen komen. Japan had zoveel behoefte aan kolen dat de spoorlijn rendabel zou zijn. De spoorlijn zou moeten worden aangelegd door krijgsgevangenen en romoesja's, geronselde arbeiders, voornamelijk van het eiland Java.

In september 1943 werd er door romoesja's begonnen met de bouw van de spoorlijn. Eerst werd een spoordijk aangelegd. De krijgsgevangenen werden vanaf mei 1944 aan het werk gezet om de spoorbaan aan te leggen.

Achtergronden

Jalan kereta api Muaro-Pekanbaru lebih pendek dari Jalan Kereta Api Birma, "jalan kereta api maut" yang paling terkenal. Ook het aantal slachtoffers was lager. Wat ook verschilde met de Birmaspoorlijn was de leeftijdsopbouw van de krijgsgevangenen die de spoorlijn aan moesten leggen. Bij de Birmaspoorlijn waren vooral de jonge krijgsgevangenen ingezet, daardoor bleven voor de Pakanbaru-spoorlijn alleen de oudere jaargangen over. Overeenkomstig waren de gevaarlijke zeetransporten: een groot deel van de romoesja's en krijgsgevangenen konden nooit te werk gesteld worden omdat hun transportschepen getorpedeerd werden. Het getorpedeerde schip Junyo Maru is hier een voorbeeld van. Ook het werk in een ongezonde omgeving met weinig tot geen medische verzorging, karig en slecht voedsel en de vele mishandelingen waren een kenmerk van de aanleg van beide spoorwegen.

Door slechte voeding, uitputting, honger, ernstige mishandeling, dysenterie en tropische ziekten stierven veel arbeiders. Toch moest de spoorweg aangelegd worden, dwars door oerwoud, bergen en moerassen. Boren van tunnels zou te veel tijd in beslag nemen, daarom werd ervoor gekozen om grote omwegen te maken. Het strategisch belang van de spoorlijn stond voorop. De rivieren vormden extra hindernissen die overbrugd moesten worden.

De spoorweg werd gebouwd door Nederlandse, Britse, Australische en Amerikaanse krijgsgevangenen en Indonesische romoesja's. Deze laatste groep werd nog slechter behandeld dan de "Europeanen".

Lanjutan

Tanggal 15 Agustus 1945, hari kapitulasi Jepang, jalan kereta api belum rampung. Orang Jepang tidak memberi tahun para pekerja paksa bahwa Jepang telah kapitulasi agar mereka terus bekerja. Hierdoor bleven de dwangarbeiders aan het werk terwijl ze eigenlijk 'vrij' waren. Doordat Japan capituleerde werd de spoorweg nooit gebruikt voor het doel waar die voor was aangelegd. De enige trein die er overheen heeft gereden, voerde de bevrijde krijgsgevangenen af. De spoorweg raakte daarna snel in verval en werd nooit meer gebruikt. Eén van de redenen daarvoor was dat hij slecht gepland was, een andere dat hij her en der was gesaboteerd.

Pranala luar

Bronnen, noten en/of referenties

De Sumatra of Pakanbaroe spoorweg