I Dewa Putu Oka

I Dewa Putu Oka, lair ing Banjar Kebon 7 Desember 1963, pagawean Ajudan Jenderal Daerah Militer IX Udayana, ya iku tukang gaweni Kulkul utawa "Kentongan", amerga kentongan duweni nilai sakral lan dibutuhake masyarakat kanggo adat tradisi. I Dewa Putu Oka ya iku tukang gawe kulkul terkenal lan apik ing Bali lan Indonesia. I Dewa Putu Oka duwe garwa jenenge Dewa Ayu Putu Suciyati. I Dewa Putu Oka ya iku lulusan saka SD Negeri 1 Singapadu, dheweke lulus taun 1979. I Dewa Putu Oka SMP ing SMP Dharma Putera Singapadu lan lulus ing taun 1982, I Dewa Putu Oka uga sekolah ing Sekolah Lanjutan Umum Saraswati Denpasar lan lulus 1982. I Dewa Putu Oka nduwe julukan Sang Undagi "Kulkul"

Babad Urip

I Dewa Putu Oka oleh amanat saka bapake, almarhum Dewa Made Ubud, supaya deweke bisa nerusake gawe kulkul. Jarene Oka desa-desa sing ana ing Bali padha butuh kentongan utawa kulkul lanang-wadon merga nduweni fungsi sosial lan nilai sakral ana ing kauripan komunal adat lan tradisi masyarakat Bali. Kulkul kasebut digunakake kanggo pertemuan rutin warga lan gotong-royong, resik-resik desa lan persiapn acara ing Pura, informasi kebakaran, banjir, konflik warga lan wong ngamuk. Contone yen ana kegiatan gotong-royong moni kulkul ya iku, "Tung...tung..tung...tung, tung, tung", yen ana kebakaran, kulkul dipentung tempone cepet kaya ta "Tung-tung-tung". Yen ana wong ngamuk, kulkul dipentung tempone cepet, monine kaya wong keweden lan gugup, lan semisal ana wong meninggal kulkul dimonikake nada monine rada dawa "tuuung.....tuung....tuuuuunggg......".

Gawe Kulkul

Kulkul sing nduweni nilai sakral ana panggone khusus: digantung ing 'Bale Kulkul' sing ana ing pojok area Pura. Duwure bangunanbale kulkul sekitar 5 meter, tujuane ben suarane bisa nganti adoh. Ben bisa ngasilake suara banter nyaring ngebas tergantung kualitas lan diameter kayu, suara nyaring diameter kayu luwh cilik, yen kanggo suara ngebas diameter kayu luweh gedhe. jenis kayu sing kanggo gawe kulkul ya iku kayu lokal jenenge majagau, cempaka, tengulun, camplung, sl9igundi, nangka lan kayu intaran. Nanging Oka luweh seneng gawe kulkul saka kayu intaran merga awet ora kena rayap nagnti puluan taun, sing dijukut kanggo gawe kulkul ya iku batang tengahe sing nduweni les utawa galih.

Oka tuku kayu kasebut Rp. 1.000.000 sakwit bentuke balok dawane 1 meter- 2meter, diameter 18 cm- 33,34 cm. Marketing produk kulkul gumatung ing urutan amarga Oka duwe stok kayu lan kulkul ing macem-macem ukuran sing disimpen ing papan. Saka saham kasebut pan tuku mung milih sing wis digawé utawa digawé anyar kanthi bahan mentahan. Ing kerja Oka dibantu dening aku Wayang Logong, sing gajine Rp 125.000 dina.

Oka gawe kulkul utama kango wong Bali, Pulo Sumatera, Kalimantan, Sulawesi, Pulo Sumbawa lan liya-liyane. Kulkul digarap kanthi rampung sekitar telung minggu, kalenu ukuran medium (1 meter), medium (1,5 meter) lan utama (2 meter), kanthi rega rp 1-4 juta saben kulkul, apa sing digawé ana macem-macem jinis kayu lan ukuran kulkul digawé. Yen katon saka fungsi, kulkul kasusun saka kulkul banjar (sosial) lan kulkul pura (agama). Kanggo nggawe kulkul liwat tahapan milih kayu kanggo mbentuk sing ditemtokake dening dina sing apik utawa diwasa. Mulane sadurunge miwiti karyanane, Oka njaluk saran saka pedanda lan tumindak upacara tartamtu supaya saka karya lan hasilipun bermanfaat kanggo wong liya lan entuk berkah saka Gusti Allah Hyang Widhi Wasa.

Sawise dadi fisik, kulkul kanggo candi kaya ta, kudu nglakoni upacara pasopati, utawa acara kanggo nguripake maneh lan mohon yen kulkul bisa dadi kuwat karohanen, amarga miturut keyakinan Hindu kabèh digawé dening Gusti Allah kalebu karya manungsa, duwe nyawa rohani. Sawise upacara pasugrahan kulkul, iku disimpen ing Balae Kulkul salah siji pojok wilayahliya minangka komplotan kanggo ritual agama. Nggawe kulkul jarene Oka, dipraktikake sawise SMA, supaya bisa terus pesen saka bapake sing wis almarhum, kajaba sing nggawe kulkul tambah akeh, utamane maneh generasi mudha ora gelem sinau lan ngupayakake karya iki. Dadi, dheweke uga nduweni kapital sing bisa ditularake bapake. "Aku kerep nutugake bapakku kanggo nggawe kulkul nalika ngrekam cara bapal nubi kayu lan ukiran kayu minangka kunci utama katon swara sing dipengini". Dheweke banjur nuduhake awak kayu culk perforated bakal ngluwihi wates ditemtokake, banjur ngikis ing bagian jero kayu sing nganggo hollowed chisel kanggo mbentuk rongga. Ing rongga kayu, lumahing ora rata, ana bagian sing mbentuk persegi panjang lan segitiga, sing minangka obyek sing dipengini kanggi swara. Supaya karya ing rongga perlu cepet ngobong, Oka banjur nuduhake teknik kasebut, palu ing tangan tengen wis swung alon menyang mburi chisel ing tangan kiwa kanggo ngeruk ing jero kayu kulkul. Digunakak siji dheweke ngukir patung-patung, lan sok-sok entuk kulkul. kehati-kehek diges menyang rongga, amarga liwat rongga swara sing dipengini nalika awak kulkul kena, kanggo njaluk swara sing dikarepake, Oka ora nggunakake garpu utawa alat penyetelan frekuensi liya, nanging nggunakake pangrungu lan mata kasukma. Sing (akal pendengaran) wis diasah wiwit cilik, amarga saben dina aku krungu swara iki, Knathi skills langka dheweke mung alamiah kanggo Oka julukan undagi, wong sing nduweni keahlian kanggo nggawe item prihatin karo seni bangunan, pahat, patung utawa item liyane.