Bahasa Jawa Diponggo
Bahasa Jawa Diponggo
ꦧꦱꦗꦮꦢ꧀ꦮꦶꦥꦁꦒ Båså Jåwå Dwipånggå Boso Diponggo Båså Jåwå Bawean | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Dituturkan di | Indonesia | ||||||
Wilayah | Diponggo, Tambak, Gresik | ||||||
Etnis | Jawa | ||||||
Penutur | |||||||
| |||||||
Aksara Jawa Abjad Pegon Alfabet Latin | |||||||
Status resmi | |||||||
Diatur oleh | Balai Bahasa Provinsi Jawa Timur | ||||||
Kode bahasa | |||||||
ISO 639-3 | – | ||||||
![]() | |||||||
Bahasa Jawa Diponggo (bahasa Jawa: ꦧꦱꦗꦮꦢ꧀ꦮꦶꦥꦁꦒ, translit. Båså Jåwå Dwipånggå) atau bahasa Jawa Bawean, disebut juga boso Diponggo adalah dialek bahasa Jawa modern yang dituturkan di wilayah Desa Diponggo, Bawean, Gresik.[1] Dialek ini terpengaruh oleh bahasa Madura Bawean dalam hal leksikal dan fonetiknya, misalnya pada awalan i- pada itarek (Mdr. Bawean: étarek) yang menjadi ditarik atau tinarik dalam bahasa Jawa baku dan kata reba (Mdr. Bawean: rebha) yang disebut suket dalam bahasa Jawa baku.[2] Dialek ini juga menggunakan akhiran -aken, misalnya ngadekaken (ngadegnå).
Pulau Bawean terdiri dari dua kecamatan, yaitu Sangkapura dan Tambak. Diponggo adalah salah suatu desa dari 30 desa di pulau Bawean yang bahasanya berbeda jauh dari desa-desa yang lain. Masyarakat Diponggo menggunakan dialek bahasa Jawa khas Bawean yang disebut bahasa Diponggo[3] berbanding terbalik dengan mayoritas masyarakat Bawean yang menggunakan dialek bahasa Madura, yaitu bahasa Bawean. Hal ini diyakini merupakan warisan dari seorang ulama wanita yang pernah menetap di desa itu, yaitu Waliyah Zainab.[butuh rujukan]
Kosakata
[sunting | sunting sumber]Dialek Diponggo | Bahasa Jawa Baku | Bahasa Indonesia |
---|---|---|
eson/aku | aku, ingsun | saya |
sirå | kowe, sampéyan | kamu |
ikå kabèh | dhèwèké kabèh | mereka |
wong | wong | orang |
ndak | ora | tidak |
krånå | amarga, krånå | karena |
åpå | åpå | apa |
såpå | såpå | siapa |
kapakpêré | kepriyé | bagaimana |
ngendi | ing endi | di mana |
kapan | kapan | kapan |
iki | iki | ini |
iku | iku | itu |
ng (êng) | ing | di |
ng kene | ing kene | di sini |
ng kono | ing kono, ing kånå | di sana |
ng jero | ing jero | di dalam |
ireng | ireng | hitam |
abang | abang | merah |
putih | putih | putih |
siji | siji | satu |
loro | loro | dua |
telu | telu | tiga |
mbok | ibu, embok | ibu |
iwak | iwak | ikan |
abot | abot | berat |
ngawei | ngwehi, menehi | memberi |
akeh | akeh | banyak |
woh | woh | buah |
dalan | dalan | jalan |
adoh | adoh | jauh |
banyu | banyu | air |
teles | teles | basah |
kereng | garing | kering |
lunyu | lunyu | licin |
mili | mili | mengalir |
geni | geni | api |
watu | watu | batu |
nglangi | nglangi | berenang |
mlaku | mlaku | berjalan |
turu | turu | tidur |
awan | awan | siang |
bengi | bengi/wengi | malam |
udan | udan | hujan |
orep | urip | hidup |
kokos | kebul/kukus | asap |
lamor | pedhut | kabut |
aresep | asrep | dingin |
layu | mégå | awan |
olok | ålå/elek | buruk |
aboh | abuh | bengkak |
geteh | getih | darah |
tekå | tekå | datang |
godong | godhong | daun |
endok | endhog | telur |
abok | lebu, bledug | debu |
asu | asu | anjing |
parek | cedhak/cerak | dekat |
lunggu | lungguh | duduk |
krungu | krungu | dengar |
rabi | bojo wadon | istri |
njaek | njait | menjahit |
suku | sikil, suku (kr) | kaki |
cangkem | cangkem, tutuk | mulut |
ambekan | ambegan | napas |
utah | wutah | tumpah |
mon | yèn, nèk, lamun | kalau/jika |
kanan | tengen | kanan |
kiwå | kiwå | kiri |
pander | omong | berkata |
tukar | padu | berkelahi |
dåwå | dåwå | panjang |
wedi | wedhi | pasir |
nyekel | nyekel | pegang |
kotor | reged | kotor |
laèn | liyå | lain |
tasek | segårå | laut |
alo | åmbå | lebar |
mbedok | ngantem | lempar |
ndeleng | ndeleng, ndelok | melihat |
jengku | dhengkul, jengku | lutut |
mbarungan | dolanan | main |
mangan | mangan | makan |
nginom | ngombe, nginum (km) | minum |
aran | jeneng, aran | nama |
ngédong | nembang, ngidung | nyanyi |
cendik | cendhek, cekak | pendek |
endas | sirah, endhas (kasar) | kepala |
geger | geger | punggung |
gulu | gulu | leher |
kolet | kulit | kulit |
weteng | weteng | perut |
untu | untu | gigi |
wudel | wudel | pusar |
lemu | lemu | gemuk |
lanang | lanang | laki-laki |
wadon | wadon | perempuan |
elar | swiwi, lar | sayap |
setitik | sethithik, sithik | sedikit |
weroh | weruh | tahu |
tebel | kandel | tebal |
ngaber | mabur, miber | terbang |
nyocok | nyuduk | tikam |
ngérop | nyebul | tiup |
tungket | teken, tungkat (Kw) | tongkat |
tulang | balung | tulang |
landep | landhep | tajam |
tumpol | kethul, papak | tumpul |
Pengaruh bahasa Bawean
[sunting | sunting sumber]Dialek Diponggo | Bahasa Jawa Baku | Bahasa Bawean (Tambak) |
---|---|---|
bungka | wit | bungka |
ramok | oyod | ramok |
reba | suket | rebha |
tolangadu | garês | tolangadu |
itarek | ditarik | étarek |
iumbe | diombe | èènom |
Pengaruh bahasa Inggris
[sunting | sunting sumber]Dialek Diponggo | Bahasa Jawa Baku | Bahasa Indonesia |
---|---|---|
gohed | lungå | pergi |
besikar | pit onthel | sepeda ontel |
mathoka | mobil | mobil |
Rujukan
[sunting | sunting sumber]- ^ Ardiana, Leo Idra, dkk. "Bahasa yang Digunakan di Pulau Bawean". dapobas.kemdikbud.go.id. Diakses tanggal 27-4-2025. Pemeliharaan CS1: Banyak nama: authors list (link)
- ^ Sarioni, A. "Variasi Bahasa Jawa di Diponggo". repository.unej.ac.id. Diakses tanggal 27-4-2025.
- ^ Fajri Kurnia (22 Maret 2021). "Istimewa! Pulau Kecil Ini Punya Dialek Bahasa yang Beragam". www.goodnewsfromindonesia.id. Diakses tanggal 18 Februari 2024.